₮755.7 тэрбумаар Эрсдэлийн санг нэмэгдүүлэх Төв банкны үүргийг биелүүлэх нь ЭРСДЭЛТЭЙ гэв

Монголбанкнаас 2021 онд Хөгжлийн банканд хийсэн шалгалтаар чанаргүй зээлийн хэмжээ 1.8 их наяд төгрөг болж, нийт зээлийн 57 хувьд хүрсэн байна гэсэн дүгнэлт гарсан. Улмаар 755.7 тэрбум төгрөгийн эрсдэлийн сан нэмж байгуулах үүргийг Хөгжлийн банканд өгсөн байдаг.

Тэгвэл тус банкны гүйцэтгэх захирал Н.Мандуул эрсдлийн санг энэ хэмжээгээр нэмэгдүүлснээр өөрийн хөрөнгө буурч, шаардлага хангахгүй хэмжээнд хүрэх эрсдэл үүсээд байна гэсэн байр суурийг илэрхийллээ.

Монголбанкнаас 2021 онд тус банканд хийсэн хэсэгчилсэн шалгалтаар илэрсэн зөрчилд тогтоосон акт, мэдэгдлээс хүргэж байна.

АКТ, МЭДЭГДЭЛД: Зээлийн эрсдэлийн санг 755.7 тэрбум төгрөгөөр нэмж байгуулах тохируулгын гүйлгээг хийсэн нөхцөлд тус банкны өөрийн хөрөнгө, эрсдэлээр жигнэсэн активын харьцаа 1.9 хувь болж, Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 2020 оны А-464 дүгээр тушаалаар баталсан “Хөгжлийн банкны үйл ажиллагааны зохистой харьцааны шалгуур үзүүлэлт болон үйл ажиллагааны хязгаарлалтыг тогтоох, түүнд хяналт тавих журам”-ын 2.2 дахь заалтад заасан өөрийн хөрөнгийн хүрэлцээний зохистой харьцааг 7.1 нэгж хувиар хангахгүй байв.

Монголбанкны Ерөнхийлөгч, Сангийн сайдын хамтарсан 2017 оны А-294/340 дугаартай тушаалаар батлагдсан “Нягтлан бодох бүртгэлийн багц материал”-ын 4.3-ийн Г хэсгийн 6 дахь заалт болон “Хөгжлийн банкны активыг ангилах, активийн эрсдэлийн сан байгуулах, зарцуулах журам”-д заасны дагуу тооцож, шалгах өдрөөр буюу 2021 оны 7 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар 1.7 их наяд төгрөгийн зээлийн өрийн үлдэгдэл бүхий 40 зээлдэгчийн зээлд нийт 755.7 тэрбум төгрөгийн зээлийн эрсдэлийн санг нэмж байгуулах тухай Улсын байцаагчийн  2021/12039/01 дугаартай мэдэгдэл хүргүүлсэн” гэсэн байгаа юм.

Банкны засаглалтай холбоотой зөвлөмжийн хүрээнд:

• МУХБ-ны зорилго зорилт, стратегид нийцсэн, үүрэг хариуцлага, хүлээх эрсдэлийн талаар тодорхой тусгасан “Банкны зохистой засаглалын бодлого” боловсруулан баталж, хяналт тавин ажиллах;

• Банкны үйл ажиллагаатай холбоотой аливаа асуудлыг мэргэжлийн түвшинд сонирхлын зөрчилгүй, хараат бус байдлаар шийдвэрлэх чадвартай ТУЗ-ийн гишүүдийг томилох;

• Хувьцаа эзэмшигчид нь ТУЗ-ийн гишүүдтэй гэрээ байгуулах, ТУЗ-өөс гүйцэтгэх удирдлагын ажлын гүйцэтгэл, гэрээний үр дүнг үнэлж, дүгнэлт өгөх, гүйцэтгэх удирдлагуудын ажлын байрны тодорхойлолтыг шинэчлэн баталж, эрх мэдэл, хяналтын заагийг оновчтой тогтооход анхаарч ажиллах;

Зээлийн үйл ажиллагаатай холбоотой зөвлөмжийн хүрээнд:

• Монгол Улсын Хөгжлийн банкны тухай хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.1 дэх хэсэгт заасан Хөгжлийн банкнаас санхүүжүүлэх төсөл хөтөлбөрт тавигдах шаардлагыг хангасан эсэхийг үнэлэх, дүгнэлт өгөх тодорхой шалгуур, аргачлал, зааврыг шинэчилж, мөрдөх;

• Монгол Улсын Хөгжлийн банкны тухай хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.2 дахь хэсэгт заасан шаардлага хангасан төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэхдээ гадаад, дотоодын банк, санхүүгийн байгууллага, хөрөнгө оруулагчидтай хамтран санхүүжүүлэх заалтыг хангасан эсэхийг үнэлэх, дүгнэлт өгөх тодорхой шалгуур, аргачлал, зааврыг шинэчилж, мөрдөх;

• Зээлийн эрсдэлийн удирдлага, дотоод хяналтын тогтолцоог сайжруулах, зээл чанаргүйдэхээс сэргийлэх арга хэмжээг урьдчилан авч байх, зээлийн бодлого, холбогдох журмуудыг үйл ажиллагаандаа бүх шатанд мөрдөж ажиллах;

• Чанаргүй активыг төлүүлэх талаар шүүх, хууль, хяналтын байгууллагад тухай бүр хандаж ажиллах, банкнаас авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээг эрчимжүүлэх, барьцаа хөрөнгөгүй зээлүүдийг барьцаажуулах, барьцаа хөрөнгө хангалтгүй зээлүүдэд нэмж хөрөнгө барьцаалах;

Ханшийн эрсдэлтэй холбоотой зөвлөмжийн хүрээнд:

• Гадаад валютын эх үүсвэрээр гадаад валютаар орлого олдог зээлдэгчийн хэрэгжүүлэх төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлдэг байх талаар зээлийн бодлого, журамд тусган, мөрдөж ажиллах;

• МУХБ-ны тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.4, 8.1.6-т заасан үйл ажиллагааны дагуу валютын ханшийн эрсдэлийг оновчтой удирдах, хяналтын тогтолцоог бий болгох;

• Активын пассивын хугацааны зөрүүний шинжилгээг тогтмол хийж, хяналт тавьж ажиллах, банкны хүлээн зөвшөөрөх эрсдэлийн хэм хэмжээний түвшинд урт хугацааны төлбөрийн чадварын үзүүлэлтийг активын пассивын хугацааны зөрүүний шинжилгээтэй уялдуулах; зэрэг зөвлөмжүүдийг өгчээ.

Тодотгоход, Хөгжлийн банкны нийт зээлийн хэмжээ энэ оны гуравдугаар сарын байдлаар 3.2 их наяд төгрөг байна. Цаашид хэвийн үйл ажиллагаа явуулахын тулд энэ онд багтаан 2.2 их наяд төгрөгийн зээлд арга хэмжээ авах шаардлагатай гэж Хөгжлийн банкны одоогийн удирдлагууд үзэж байна.

Тухайлбал, 1/3 нь буюу 762.6 тэрбум төгрөгийн зээл нь төрийн өмчит аж ахуйн нэгжүүдэд олгосон төсвийн шинж чанартай зээлийн багц,  496.5 тэрбум төгрөг нь “Хөтөл”, “Кью Эс Си” ХХК-д олгосон зээл, үлдсэн 986 тэрбум төгрөг нь бусад аж ахуйн нэгжид олгосон бизнесийн зээл гэж Хөгжлийн банкнаас мэдэгдсэн. Эдгээр зээлийн асуудлыг шийдвэрлэхээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ, төлөвлөлтийг бүрэн хэрэгжүүлсэн тохиолдолд чанаргүй зээлийн хэмжээ 12 хувиас бага болох боломжтой гэсэн мэдээллийг өгөөд буй юм.

Хөгжлийн банкны удирдлагын өгсөн мэдээллээс үзэхэд, Хөгжлийн банкнаас төрийн өмчит компаниудад олгосон 726.6 тэрбум төгрөгийн зээлийг Засгийн газарт шилжүүлнэ гэдэг нь анхаарал татаж байгаа.

Төрийн өмчит компаниудын засаглалыг сайжруулах, үр ашгийг нэмэгдүүлнэ гэх зүйлийг ярьдаг Засгийн газар хэрэг дээрээ Хөгжлийн банкны зээлийг үр ашиггүй хэрэглэсэн өөрийн мэдлийн аж ахуйн нэгжүүдийнхээ нэр сүрийг хамгаалаад, асуудалд орсон зээлийг нь өөртөө шилжүүлж авлаа гэхэд эдийн засгийн бодит утгаараа энэ улс орныг хохиролгүй болгох дараа дараагийн  арга хэмжээнүүдийг  авах ёстойг өмнө нь сануулан мэдээлсэн билээ.