Шинзо Абэ тусынхаа хариуг нэхээд буцав уу?

Өнгөрсөн амралтын хоёр өдөр Төрийн ордон хөлтэй байв. Наран улсын Ерөнхий сайд Шинзо Абэ гэргий болон бусад төлөөлөгчдийн хамтаар Улаанбаатарт нэг өдөр хагасын хугацаанд саатаад буцлаа. Тэрээр японы эрх баригчдын “сурсан” зангаар манайд тусалж, дэмжих хүсэл арвин байгаагаа илэрхийлээд сургалт оношилгооны эмнэлэг байгуулах, Шинэ олон улсын онгоцны буудлын ажлыг эхлүүлэх, Дархан хотод Газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулах зэрэг төслүүдийг дэмжинэ гэдгээ тодорхой хэлэв. Тэгээд талууд ирэх дөрвөн жилд нүүрс болон дэд бүтцийн салбарт хамтран төсөл хэрэгжүүлэхээр ойлголцол нэгдээд авах шиг боллоо. Тавантолгойн хөрөнгө оруулагчийн тендерээс Солонгостой хамт шахагдсаныхаа дараа Элчингээрээ дамжуулан гомдсон сэтгэлээ илэрхийлж байсан тус улсын засгийн тэргүүнд манайхыг зорин ирж, асуудлаа хэлэлцэх шалтгаан хангалттай байсан байж таарна. Тэгвэл Шинзо Абэгийн манай улсад хийсэн айлчлалыг БНХАУ-ын ази дахь нөлөө улам бүр өсч байгаа үед эдийн засгийн түншлэлээ сайжруулахаар зорьсон айлчлал боллоо гэж Оросын хэвлэлд онцолжээ. Ер нь бол үүнийг үгүйсгэх аргагүй юм. Найман оны хямралтай давхцан эдийн засгийн багтаамжаараа Хятадад гүйцэгдсэн, өдгөө арлуудын маргаанаас үүдэн тус улстай дипломат тэмцэл өрнүүлж байгаа  Япон улс байгалийн баялаг бус технологийн баялагт суурилан дэвшсэн улс хэдий ч, дэлхий дахины нөөц баялгаас хувааж хүртэх хэрэгцээ ихээр бий. Тиймдээ ч сүүлийн 20 гаруй жилийн туршид тусалж, дэмжиж өдийг хүрсэн Монголчуудаас авах юмаа авахыг л хүсч байгаа нь дамжиггүй. Нэг ёсондоо тэд төдийгөөс өдийг хүртэлх хугацаанд бидэнд хүргэсэн тусынхаа хариуг хэрэгтэй үед нь авахыг л хүсч байгаа биз ээ.

Дээр нь нэмээд  Монголын хоёр хөрш Орос, Хятад хоёрын харилцаа харсаар байтал нүдэн дээр нь нягтраад байгаа нь Японы эрх баригчдад нэг бусыг бодогдуулж байгаа биз. Ямартаа л Шинзо Абэг ирэхээс өмнөхөн Орос, Хятад хоёр улс байгалийн хийн нийлүүлэлтийн асуудал дээрээ тохиролцоонд хүрчихээд байна. Мөн Монголын баялгийг хэрхэх вэ гэдэг дээр тэр хоёрын үүрэг өндөр байгаа нь яах аргагүй заяагдмал боловч бас тэр хэрээрээ бидний хувьд өөр түнштэй нягтрах шаардлага дагуулсан асуудал билээ. Хэдийгээр Монголын хувьд гуравдагч хөрш үлгэр гэж шүүмжлэгсэд цөөнгүй ч, эдийн засгийн даяарчлал хавтгайрсан энэ цаг үед зөв бодлого зам заах болов уу.

Ямартай ч түрүүн хэлсэнчлэн Япончуудаас бид авахын хувьд хангалттай авсан байгаа юм. Тэд ч хангалттай өгснөө мэдэж байгаа биз. Түүнчлэн өнгөрсөн хугацаанд тэднээс юу авснаа эргээд нэг хараадахъя.

Япон Улс 1977 онд “Говь комбинат”-ыг барьж байгуулсан байдаг. Энэ нь тэдний  манай улсад хэрэгжүүлсэн анхны эдийн засгийн хамтын ажиллагааны төсөл байж.  Харин түүнээс хойш 1990 он хүртэлх хугацаанд хамтарсан төсөл байдаггүй. Учир нь хүйтэн дайны үед дэлхийн улс орнууд зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцоот барууны орнууд болон социалист нийгмийн тогтолцоот зүүны улс орнуудад хуваагдсанаар хоёр улсын эдийн засгийн хамтын ажиллагаа төдийгүй бүх салбар дахь харилцаа хөгжих боломжоор хязгаарлагдмал байсан хэмээн тус улсын зүгээс байр сууриа илэрхийлсэн байдаг. Харин 1990 онд манай улс ардчилал, зах зээлийн эдийн засагт шилжиж эхэлсэн тэр үед Оросууд буцаж, тэдний нөмөр нөөлөг дор дутаж гачигдахын зовлонгоос хол байсан бид зөвхөн цахилгаан эрчим хүчээр зогсохгүй хоол хүнсний хязгаарлалтад тэр чигээрээ орсон. Яг тэр үед бусад орнуудаас нэн түрүүнд том хэмжээний тусламжийг манайд үзүүлсэн улс нь Япон Улс байсан. Түүнчлэн  “Монголд хандивлагчдын чуулга уулзалт”-ыг Токио хотноо зохион байгуулж байв. Өнгөрсөн хугацаанд тус улсаас Монголд хэрэгжүүлсэн эдийн засгийн хамтын ажиллагааны агуулга ч аажмаар өөрчлөгдөж ирсэн байна. 1990-ээд оны эхэнд, эдийн засгийн бааз суурийг бэхжүүлэхэд чиглэсэн тусламжууд  үзүүлж байж. Тэдгээр нь Дулааны 4-р цахилгаан станцад яаралтай засвар шинэчлэл хийх, нийтийн тээврийн автобус нийлүүлэх, төмөр зам болон автозамыг засварлах, холбооны дэд бүтцийг сайжруулах зэрэгт чиглэжээ. Харин 2004 оны эдийн засгийн өсөлт 10.6%-д хүрч, эдийн засгийн тогтолцооны өөрчлөлттэй уялдсан хямрал ямар ч атугай намжсантай холбогдуулж, сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн тогтвортой өсөлт болон зах зээлийн эдийн засгийн хөгжлийг дэмжих зорилгыг агуулах болсон байна. Түүнчлэн Монгол Улсад боловсрол, хөдөө аж ахуй болон мал аж ахуй, эрүүл мэнд, эмнэлгийн үйлчилгээ, ус хангамж, хүнсний тусламж зэрэг төрөл бүрийн салбарт тусламж үзүүлж иржээ.

1991-2004 онд үзүүлсэн тусламжийн нийт дүн 131 тэрбум 625 сая иенд хүрсэн бөгөөд үүнд хөнгөлөлттэй зээл 39 тэрбум 107 сая, буцалтгүй тусламж 70 тэрбум 689 сая, техникийн хамтын ажиллагаа 24 тэрбум 810 саяд хүрчээ. Энэ нь гадаадын улс орнуудаас Монголд үзүүлсэн нийт тусламжийн 70-аад хувийг эзэлсэн үзүүлэлт байгаа юм.

Тэгэхээр бидний хувьд  ч Япончуудаас авахын хувьд ихийг авсан нь тодорхой. Тэрчлэн эрхэм Ерөнхий сайд Шинзо Абэ тусынхаа хариуг нэхэж ирсэн үү гэдэг нь тодорхой хугацааны дараа бүр тодорхой болох биз...

Э.Болорхажид