“Хэл, хил, мал гуравтайгаа бол хэн баян Монгол баян” гэж сайхан үг бий. Харин одоо бол малтайгаараа малчид л баян байдаг болжээ. Социализмын буюу нэгдэлжих хөдөлгөөний үед монголчууд малынхаа тоог 30 саяд хүргэх гэж 40 гаруй жил хичээгээд чадаагүй гэдэг. Гэтэл 1990 онны ардчилалын дараа мал аж ахуй хувьд шилжээд 10 хүрэхгүй жилийн дотор 30 сая хол давжээ. 2013 оны эцсийн мал тооллогын дүнгээр Монгол улс 45.8 орчим сая малттай болжээ. Энэ нь даруй хүн амаасаа 15 дахин илүү гэсэн үг юм. Гэсэн атлаа 1 кг махны үнэ мал аж ахуй огт хөгжөөгүй Япон улсаас илүү үнэтэй. Японд дэлхийн стандартад нийцсэн австрали хонины 1 кг мар 4-6 ам.долларын үнэтэй байдаг гэнэ. Харин манай улс мал аж ахуйн эх орон гэх атлаа энэ хэмжээнд 1 кг махаа худалдан авч идэж байна.
Мэдээж энэ бүхэнд засаг төрийн зөв бодлого дутсаны шинж. Засаг төрөөс жил бүр мянгат малчдыг зарлан шагнаж уламшуулдаг жишиг тогтлоо. Үүнийг дагалдан малчид малынхаа тоо толгойны хойноос хөөцөлдөх болсноор бэлчээрийн даац хирээс хэтэрч, малын үүлдэр угсаа доройтож, ашиг шим муудлаа. Мянгат малчид нэртэй хий цээжээ дэлдсэн “хурган баячууд” олширлоо. Бүр сүүлдээ жилд нэг сумаас 40-50 мянгат малчид гарах боллоо. Ямар аргаар хамаагүй малаа өсгөн тоо толгойг нь 1000 хүргэчихвэл Мянгат малчин болно гэсэн бодол залуу малчдын “өдрийн бодол, шөнийн зүү ” боллоо. 1000 малтай хүн уг нь дор хаяж 1-2 хүнийг ажилтай орлоготой болгосон, байх, сургууль цэцэрлэгзэрэг нийгмийн халамж шаардсан хэсэгт туслалцаа үзүүлсэн байх гэх мэтийн шалгуур огт үгүй боллоо.
Төр засаг нь Нийслэл хотод 10-100 хүнийг ажлын байртай болгон, улс оронд тодорхой хэмжээний татвар төлөөд явж байгаа аж ахуйн нэгжүүдийг дэмждэггүй атлаа, хээрээр бэлчээрлэн “өөрөө өөрийгөө өсгөдөг” малчдыг олон талаар дэмжих нь юуны учир вэ. Малчидад ямааны, ноосны, сүүний мөнгө хэдий болтол өгсөөр байх вэ. Малчид төр засгийн “өврөөс нь гарсан”, аж ахуйн нэгжүүд төр засгийн “хойноос нь гарсан” бутач хүүхэд биш байлтай.
Утга учиргүй малын тоо толгойг хөөцөлдөх байдал өнөөдөр эмгэнэлтэй байдалд хүргэж эхлэлээ. “Өмх талх, ширхэг мантуу” олж идэн хар бор ажил хийн гэдсээ тэжээхээр хэдэн жилийн өмнө Монголд орж ирсэн Хятад иргэн залхуу монголчуудын малыг бараг л “үнэ хөлсгүй” шахуу хариулж, бидний мал маллах арга ухааныг мэдэж аваад, дараа нь өөөрөө малжиж эдүгээ “Мянгат малчин” болох болзлыг хангасан мэдээлэл гарлаа.
Малын тоо толгой нь мянга давсан тэд хямд цагт бага мал худалдаж аван, дараа нь өсгөж зарах гэх мэт дотор хүний ухаанаар ихээхэн хөлжиж, эргээд монголчуудаар өөрсдийнхөө малыг хөлсөөр маллуулж эхлэсэн дүр зураг энэд тэндгүй бий боллоо. Үүний жишээ бол Өмнөговь аймгийн Гурвантэс сумын “мянгат малчин” БНХАУ-ын иргэн Сян Фин, Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын “мянгат” Вэй Лю нарын нэрийг дуртьдаж болох юм. Монгол улсын нэг иргэн Хятадад очоод газар тариалан эрхэлж, амжилт гарган, хөрөнгө мөнгө хуримтуулах боломжийг хятад улс түүнд олгох болов уу…
Тун удахгүй Монгол улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж БНХАУ-ын иргэн, Монгол улсын Мянгат малчин Вэй овогт Лю-д “Мянгат малчин”-ны өргөмжлөл гардуулах дээрээ тулах нь дээ, энэ хэвээрээ бол…
Тариачин хятадууд мал маллаж сурах нь Монгол улсын “хил, хэл, мал гуравт” хамгийн аюултай нөхцлийг бий болгож байна. Энэ нь цаашлаад Монгол орны Үндэсний аюулгүй байдалтай ч холбоотой зүйл биш гэж үү…
А.Галт
Сэтгэгдэл ( 22 )
чоНз
чоНз
чоНз
чоНз
чоНз
чоНз
Uvurmongol yum bishu
1000 т малчин болоод байхдаа яадгийн эргүүтсэн мал шиг дарга вэ яасан
Naad lalaruudiig gargaj bolno. Xamgiin gol ni toriin xeden tarzan-uud chin xudaldagdtsan.
Хуулиар хориглооч ээ. шал тэнэг юм.
Өмнөговийн засаг дарга гэж нэг эргүү мал байнаа. Яаж ингэж хужаа малчинтай болж чадаж байнаа.
УЛААН €НГ€ТЭЙ БААТАР ГЭДЭГ ХОТДОО ШАВААРАЛДААД БАЙХ ХОЙГУУР ЧИНЬ Х€Д€€ ГАЗАР ЭЗГVVРЭЭД , НЭГ МЭДЭХЭД ХУЖААГААР ДVVРЧИХСЭН БАЙХВИЙ ДЭЭ
bid iim undur unetei 3 r zergiin makh idej baihiin orond ter japan shig deed zeregleliin mahiin 6000 aar avch idieldee malchid gej neg davartsan humuus say bas zuragtaar malchin bidniig odoo tsalintai bolgomoor bna gej hutsaj bna lee
ene zuragnuud bol arai l mongold bishee.. gadaad eh survaljaas avsan bna lee
хот суурин газар руу нууж суурьшаад Ходоо эзгуйрч араар нь тариачин хужаа мянгат малчин онор эцэг больж хун малын тоог осгож байгаа юм биш уу монгол малын бодлого гээд байсан чинь хужаагаар осгуулэж ондор унээр махыг нь малаасаа зугтан суурьсан иргэдэд зарж жинхэнэ хужаа ухаан гэж энэ бий дээ. Женкогийн сонгогч уу
i m hate it...........
tsoohon hun amtai manaih shig ulsad undesnii darhlaagaa hamgaalsan huuli gargachihaj bolno shuu dee oor ulsad sonin sonin huuli gargachihsan l baidag
Sda gej.... Hujaa nar har myangaaraa orj irvel Mongol duusaa..... 35 saya burtgeltei gooni erchuud bna, burtgelgui n hed bol? Ed nar iih hoogood yavuulaachee .....novsh gej...
Uu zaa za.Davraad bur tolgoi deer garsan bnashdee.Naaduulaa huuj gargaach, hutsaach, zailuulaach.
tsedenbal shig arga hemjee avahgui bol uls undesten muhuh ni dee
zugeer l hoogood l yavuulchihaj boldoggui um uu,ter nutagiin zasag darga,bagiin darga nar hodloochee,muuhai medee ve