Эцсийн дүн ирэх сард гарахаар байхад өнгөц хандаж болохгүй гэв

Дэлхий нийтээр мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхийн эсрэг нэгдсэн байдлаар тэмцээд гуч шахам жилийн нүүрийг үзэж байна. Манай улсын тухайд ч   олон улсын  стандартаас гажилгүйгээр Олон улсын санхүүгийн хориг арга хэмжээ авах байгууллага ФАТФ-ын дүрэм журмыг дагаж мөрдөх шаардлагатай байгаа. “Саарал жагсаалт”-ын гадаа үлдэхийн тулд хийсэн  “гэрийн даалгавар”-аа ФАТФ-ын хуралдаанд танилцуулаад ирсэн. Ер нь  Монгол Улс Мөнгө угаах, терроризмын санхүүжилттэй тэмцэхэд тал бүртээ анхаарч ажиллаж буй гэдгийг нотлохыг чухалчилж буйг тодотгох нь зүйтэй.

Тэгвэл Монголбанкны зүгээс “саарал жагсаалтын асуудалд дүгнэлт гаргах эрт байна” хэмээн мэдэгдэж байна. Мэдэгдэлд “Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх үйл ажиллагаа манай улсад ихээхэн эрчимжээд байгаа. Гол учир шалтгаан нь мөнгө угаахтай тэмцэх байгууллага буюу ФАТФ-аас “саарал жагсаалт”-д оруулж болзошгүй хэмээн анхааруулсан явдал юм. Учир шалтгааны мөрөөр харахад 2016 онд анх саарал буюу бүр хар жагсаалтад оруулах эрсдэлтэй болохыг анхааруулсан бол 2017 онд энэ эрсдэлийг үгүй хийж, эрчимтэй хяналтад шилжсэн.

Өргөтгөсөн - эрчимтэй хяналт гэдэг бол шар гэрэл бөгөөд 40 зөвлөмжийг нутагшуулж, хэрэгжилтийг хангахгүй бол саарал руу орно гэсэн дохио. Өдгөө энэхүү 40 зөвлөмжийн хувьд харьцангуй ахиц гараад байгаа нь Монгол Улсын хууль эрх зүйн орчинд ихээхэн шинэчлэл хийгдсэний үр дүн юм. Үүнд Монголбанк, Хууль зүй дотоод хэргийн яам, Тагнуулын ерөнхий газар, Санхүүгийн мэдээллийн алба, Санхүүгийн зохицуулах хороо зэрэг төрийн байгууллагуудын хүчин чармайлт их.

Мөн иргэд, аж ахуйн нэгжүүд “KYC” гэж нэрлэгддэг харилцагчаа таних маягтыг идэвхтэй бөглөсний эерэг нөлөө ч бий. Ер мөнгө угаахтай тэмцэх ойлголт бол улс орон, цаашлаад бүс нутгийн хэмжээнд яригддаг том асуудал. Сүүлийн үеийн мэдээллээр техникийн гэж хэлэгдэх 40 зөвлөмжид ахиц гарсан ч шууд хэрэгжилтийн 11 заалт үлдээд байгаа. Үүнээс үүдэн олон нийтийн дунд саарал жагсаалтад орчих вий гэсэн эмээх зүйл байна. Саарал жагсаалтад орчихвол үүсэх эрсдэл маш их учраас үүнээс болгоомжлох нь аргагүй.

Шууд хэрэгжилтэд оноо алдаж байгаа асуудлууд байгаа ч мөн сайжирсан заалтууд ч байгаа аж. Хамгийн гол нь манай улсын мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тогтолцоог хэрхэн үнэлж байгаагаас бүх юм хамаарна. Аливаа улсын мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тогтолцоог шалгахдаа харилцан үнэлгээний тайлан гэдгийг ашигладаг. Уг тайланг бусад улсууд нь хамтарч, харилцан үнэлж, дүн тавьснаар цаашдын хийх ёстой ажлыг тодорхойлдог. Асуудлаа шийдвэрлээгүй, хүчин чармайлт гаргаагүй улсыг саарал жагсаалтад оруулдаг. Харин манай улсын хувьд энэ чиглэлээр өөрчлөлт дэвшлийг бий болгосон, түүнийг баримтаар нотолж байгаа, цаашид хүчин чармайлт гаргах нь илэрхий байгаа үед муу амлах нь илүүц биз. Иймд үнэлгээний үр дүн эцсийн байдлаар гараагүй байхад дүгнэлтэд хүрэхэд хэтэрхий эрт байна. Эцсийн дүгнэлт аравдугаар сард гарахаар байхад бид үүн дээр өнгөц хандаж болохгүй гэж Төв банкны зүгээс мэдэгдэж байна.