“Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг таслан зогсоох цаг болсон”

Дэлхий нийтээр Олон улсын эмэгтэйчүүдийн өдрийг 100 гаруй жилийн туршид тэмдэглэн ирлээ. 3 дугаар  сарын  8-ны энэ өдрийг тохиолдуулан НҮБ болон олон улсын бусад байгууллага, засгийн газрууд, дэлхийн болон үндэсний эмэгтэйчүүдийн хөдөлгөөнүүд эмэгтэйчүүдийн хүний эрхийг баталгаажуулах, тэдний улс төр, нийгэм, эдийн засгийн тэгш эрх, тэгш оролцоог хангахад гарсан ахиц, цаашид шаардлагатай өөрчлөлт шинэчлэлийн тухай өргөнөөр хэлэлцэн, эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөөх тэмцлийг нэгтгэн, шинэ эрч хүчээр цэнэглэх, эв санааны нэгдлийг бэхжүүлэхэд чиглэсэн олон төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг уламжлалтай.

Харин манай Монгол зэрэг хуучин социалист орнуудад Мартын 8-ныг эмэгтэйчүүд, эхчүүдийн баяр болгон тэмдэглэж ирсэн бөгөөд энэ нь уг өдрийн жинхэнэ утга агуулгыг алдагдуулан, эмэгтэйчүүдийн хүний эрх, жендэрийн тэгш байдлыг хангахтай холбоотой олон тулгамдсан асуудлаас нийтийн анхаарлыг хөндийрүүлж, улмаар шударга ёсны төлөөх иргэдийн хүсэл эрмэлзлийг үгүйсгэх, тэдний улс төрийн ухамсар, идэвхийг хязгаарлахад чиглэсэн социалист авторитар дэглэмийн албан ёсны суртал нэвтрүүлгийн нэгэн хэрэгсэл болж байсан юм.

Харин ардчилсан тогтолцоонд шилжин, хүний эрхийг дээдэлсэн нийгэм байгуулах эрхэм зорилгоо Үндсэн хуулиараа тунхагласан Монгол улсад Мартын 8-ныг эмэгтэйчүүдийн аж байдлыг дээшлүүлэх; улс төрийн тэгш оролцоо, нийгэм-эдийн засгийн тэгш эрхийг нь хангах; хүний эрх, эрх чөлөөг нь баталгаажуулах уугуул үзэл санаа, утга агуулгаар нь тэмдэглэн өнгөрөөх эхлэлийг хүний эрх, жендэрийн тэгш эрх, эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө үйл ажиллагаа явуулдаг ТББ-ууд тавьсан билээ.

Олон улсын хэмжээнд Мартын 8-ны утга агуулга, ач холбогдол нь эмэгтэйчүүдийн хүний эрхийг хангах чиглэлд гаргасан ололт амжилтыг цэгнэн дүгнэх, өөрчлөлт шинэчлэлийг шаардах, эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө үйл хэрэгт зориг гаргаж, тууштай, шийдэмгий зүтгэж ирсэн эмэгтэйчүүдийн хувь нэмрийг талархан тэмдэглэх, дэлхийн өнцөг булан бүрт өрнөж буй эмэгтэйчүүдийн шударга ёсны төлөө тэмцлийг нэгтгэн бэхжүүлэхэд оршдог юм.

Ингээд 2013 оны Олон улсын эмэгтэйчүүдийн өдрийн НҮБ-аас зарласан сэдвийн талаар мэдээлэл хүргэх нь зөв болов уу. Тус байгууллага энэ онд:

“Хэлсэн амандаа хүрч, эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг таслан зогсоох дорвитой алхам хийх цаг болсон” гэж үзэж байна.

Ер нь НҮБ-аас зарлаж байсан “Олон улсын эмэгтэйчүүдийн өдрийн” сэдвүүдийг хүргэе.

2012      “Хөдөөгийн эмэгтэйчүүдийг эрх мэдэлжүүлье – Ядуурал, өлсгөлөнг төгсгөл болгоё”

2011      Эмэгтэйчүүд зохист хөдөлмөр эрхлэхэд хүрэх зам: боловсрол, сургалт, шинжлэх ухаан, техникийн тэгш хүртээмж

2010      Тэгш эрх, тэгш боломж: Бүх нийтийн хөгжил дэвшил

2009      Эмэгтэй, эрэгтэйчүүд охид, эмэгтэйчүүдийн эсрэг чиглэсэн хүчирхийллийг зогсоохын төлөө хүчээ нэгтгэх нь

2008      Охид, эмэгтэйчүүдийн хөгжилд хөрөнгө оруулах нь

2006      Эмэгтэйчүүд шийдвэр гаргах түвшинд

2007      Охид, эмэгтэйчүүдийг хүчирхийлэхэд хариуцлага үл тооцох явдлыг зогсоох нь

2005      Жендэрийн эрх тэгш байдал 2005 оноос хойш: Найдвар бүхий ирээдүйг байгуулах нь

2004      Эмэгтэйчүүд ба ХДХВ/ДОХ

2003      Жендэрийн эрх тэгш байдал ба МХЗ

2002      Бодит байдал ба боломжууд

2001      Эмэгтэйчүүд ба энх: хямралаас гарахад эмэгтэйчүүдийн үүрэг, оролцоо

2000      Эмэгтэйчүүд энх тайвны төлөө хамтран ажиллах нь

1999      Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллээс ангид дэлхий ертөнц

1998      Эмэгтэйчүүд ба хүний эрх

1997      Эмэгтэйчүүд энх тайвны хэлэлцээрийн ширээнд

1996      Өнгөрснийг талархан дүгнэж ирээдүй рүү тэмүүлэн төлөвлөх нь

 Товч түүх:

 1909 он               Хамгийн анхны үндэсний Эмэгтэйчүүдийн өдрийг АНУ-д Америкийн социалист намын шийдвэрийн дараагаар 1909 оны 2-р сарын 28-нд тэмдэглэсэн.

1910 он     Эмэгтэйчүүдийн эрх, түүний дотор сонгуульд оролцох эрхийн төлөө тэмцэх “Олон улсын хөдөлмөрчин эмэгтэйчүүдийн өдөр”-ийг тэмдэглэх тухай шийдвэрийг Копенгаген хотноо болсон 2-р Социалист Интернационалын өмнө зохион байгуулсан Олон улсын эмэгтэйчүүдийн бага хурлаас гаргасан.

1911 он   Австри, Дани, Герман, Швейцари зэрэг оронд сая гаруй хүн 3-р сарын 19-нд жагсаал цуглаан хийж ОУЭӨ-ийг анх удаа тэмдэглэхдээ эмэгтэйчүүдийн сонгох, сонгогдох эрх, төрийн алба хаших эрх болон ажил эрхлэх, техник мэргэжлийн боловсролтой болох эрхийг нэхэж, ажлын байранд ялгаварлан гадуурхах явдлыг таслан зогсоохыг шаарджээ.

1913-1914 он  Дэлхийн I дайны өмнө өрнөж эхэлсэн энх тайвны төлөө хөдөлгөөний хүрээнд Оросын эмэгтэйчүүд анх удаа 1913 оны 2-р сарын сүүлийн Ням гарагт тэмдэглэв. 1914 оны 3-р сарын 8 болон түүний орчим хэдэн өдрүүдэд энх тайвны төлөө эв санааны жагсаал цуглаануудыг Европын бусад орны эмэгтэйчүүд зохион байгуулжээ.

1917 он  Дайнд хоёр сая цэргээ алдсан Орос орны эмэгтэйчүүд “талх ба энх”-ийг шаардсан ажил хаялтыг 2-р сарын сүүлийн Ням гарагийг дахин сонгон зохион байгуулав. Энэ огноо нь тэр үеийн Орос оронд хэрэглэж байсан Юлианы тооллын 2-р сарын 23-ны өдөр буюу дэлхийн бусад оронд хэрэглэж ирсэн Грегорианы тооллын 3-р сарын 8-ны өдөр байжээ.

1975 он  Энэ оныг НҮБ-ын Ерөнхий Чуулганаас “Олон улсын эмэгтэйчүүдийн жил” болгон зарласан бөгөөд эмэгтэйчүүдийн асуудлаарх дэлхийн анхны бага хурал Мексик улсын нийслэлд хуралдсан. НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаас улс орнуудад хандаж гаргасан илгээлтийн дагуу ОУЭӨ-ийг жил бүрийн 3-р сарын 8-нд тэмдэглэхээр болсон.

1977 он  “Эмэгтэйчүүдийн эрх, олон улсын энх тайвны өдөр”-ийг гишүүн орнууд жил бүр тэмдэглэн өнгөрүүлэхийг уриалсан НҮБ-ын тогтоол гарч, цаашид энэ өдрийг дэлхий даяар өргөн тэмдэглэх болсон.

2011 он  ОУЭӨ-ийн 100 жилийн ойг 100 гаруй оронд тэмдэглэн өнгөрүүлсэн. АНУ-д Ерөнхийлөгч Барак Обама 2011 оны 3-р сарыг “Эмэгтэйчүүдийн түүхийн сар” болгон зарлаж, ОУЭӨ-ийг “улс орны түүхийг бүтээхэд эмэгтэйчүүдийн оруулсан гайхамшигт хувь нэмрийн талаар” эрэгцүүлэн бодож өнгөрөөхийг Америкчуудад уриалсан. Олон улсын улаан загалмайн нийгэмлэгээс зөрчил, мөргөлдөөнтэй газруудад олон эмэгтэйн амьдралыг сүйтгэж буй хүчин болон бэлгийн хүчирхийллийн бусад төрлүүдээс урьдчилан сэргийлэхэд тууштай анхаарч ажиллахыг улс орнуудад уриалсан. Австрали улс ОУЭӨ-ийн 100 жилийн ойн зоос үйлдвэрлэн гаргасан байдаг аж.