ЭМГЭНЭЛ ИЛЭРХИЙЛЬЕ I Монгол хүний амь ямар үнэтэй вэ?!

Монгол Улс КОВИД-19 цар тахал өвчнөөр 44 иргэнээ алдлаа. (Жич: Сонины нийтлэл хэвлэгдсэний дараа буюу өнөөдөр нас барсан тохиолдол 5-аар нэмэгдэж, 49 хүрэв)

Нийт өвчлөл 22 мянга дөхөв. Өчигдрийн байдлаар шүү. Өнөөдөр нэмж өөр хэдэн айлд хагацлын нулимс урсаж байхыг таашгүй. Цаашдаа Монгол Улс бүх насанд хүрсэн бүх иргэнээ вакцинжуулж сүргийн дархлаа тогтоотол нас барагсдын тоо тасралгүй өсөх нь ойлгомжтой. Эрүүл мэндийн салбарынхан ч үүнийг анхааруулсаар байна. Өнөөдөр бол үндсэндээ нөхцөл байдлыг хяналтаас алдсан гэдэгтэй бүгд эвлэрэхээс өөр сонголтгүй боллоо. Монгол хүн та  төр засаг бус өөртөө найдахаас бусдаар гарцгүй болсон гэсэн үг. Энэ бол хамгийн том эмгэнэл. Хүний амь наснаас өөр том гарз гэж юу байх билээ. Ялангуяа, цөөн монголчуудын хувьд.

Ер нь эмнэлгийн тусламж авч чадалгүй гэртээ нас барсан иргэдээс авахуулаад эмч мэргэжилтнүүд,  бүх шатны албан тушаалтнууд, сайд дарга нарын түвшинд ч байдал эмгэнэлтэй болж ирлээ. Угаасаа эрүүл мэндийн салбар, онцгой байдлаас хамгаалах улсын дархлаа эмгэнэлтэй явж ирж. Доороос нь эхэлье. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авч чадалгүй  гэр бүлийнхнийхээ дэргэд нас барсан иргэд гарын хуруугаар тогтохооргүй болж өслөө. Иргэд хүнд, хөнгөн өвдсөндөө биш эмнэлгийн ор дүүрсэн хэрэг л дээ. Энэ байдал цаашид даамжирна гэдгийг Эрүүл мэндийн яам  өглөө бүр сануулж байгаа. Хамгийн түрүүнд иргэдэд хүрч үйлчлэх ёстой өрх, дүүргийн эмнэлгүүдэд даанч чадамж алга. Өнгөрсөн хугацаанд өвчтэй иргэддээ бүрэн хүрч үйлчлэх тогтолцоог хэн бүрдүүлэх үүрэг хүлээж байсан бэ.

Бүр тодруулбал, өнгөрсөн нэг жилийн гаруйн хугацаанд. Эрх биш ажил хариуцаж байсных Эрүүл мэндийн яам үүнийг эртхэн сануулж байх байж. Үнэхээр эрүүл мэндийн асуудлыг бүх шатанд нь гадарладаг хүмүүс энэ эмзэг салбарыг өнгөрсөн 30 жилд авч явж ирсэн бол гэж өнөөдөр бодох нь хаашаа юм. Ямартай ч сэтгүүлч мэргэжилтэй хүн эрүүл мэндийн салбар удирдах нь өөрөө гажиг тогтолцоо. Ийм тогтолцоо өөрөө өнөөдөр хамгийн хэрэгтэй байгаа Халдварт өвчин судлалын лабораторийн барилгыг 10 жил дараа ч ашиглалтад оруулсангүй. Энэ бол тогтолцооны эмгэнэл. Мөн ийм замаар явж ирсний үр дүнг өнөөдөр иргэд эмнэлгийн тусламж авч чадалгүй гэртээ нас барж буйгаар бид мэдэрч байна. Яг ийм зүйлтэй нүүр тулсан иргэд эртхэн гадаадад гарсан бол гэж дэмий ярихаас өөр аргагүй. Бидний үр хүүхдүүд ийм гачаал битгий үзээсэй гэж хэнч л бодно шүү дээ.  

Дараа нь эмч мэргэ­жилт­нүүдийн асуудал үнэхээр хүнд байгаа гэдэг нь бүхний нүдэнд ил байгаа. Хүн хүчгүй эмнэлгийнхэн дунд нь өвчлөл гарсан ч тангарагаасаа няцахгүйн тулд нууж хааж байгаад бусад төрлийн өвчтөнүүдээ авах боллоо. Хүчээр халдварын тасагт хуваарилагдсан хэсэг нь өдөр шөнөгүй, ээлжгүй зүтгэж байна. Эмч нар ховордсоноор бүхэл бүтэн Улаанбаатар хотын хэмжээнд гуравхан шинжилгээний цэг ажиллаж эхэллээ. Халдвартай эсэхээ мэдэх гэсэн иргэд бүтэн өдөр дараалалд зогсон шинжилгээ өгөөд, гэртээ шинжилгээний хариугаа хүлээн нас барах болсон. Өчигдөр нас барсан гурван өвчтөний нэг нь халдвартай гэдгээ түргэн тусламж ирэхээс өмнө л мэдсэн байх жишээтэй. Ийм нөхцөлд уушги орлуулах гурван сая аппарат байгаад ч энэ олон хүндэрсэн өвчтөнийг торгоож дийлэхгүй биз.

Үнэндээ Монгол Улсын хэмжээнд уушги орлуулах хоёрхон аппарат байгаа гэдэг эмгэнэлтэй мэдэгдлийг Эрүүл мэндийн сайд хийсэн.

Энэ бүхэн улаан түвшин бус цагаан тугаа өргөсний илрэл. Бэлтгэлгүй байсны эмгэнэл.

Тэгвэл асуудал хариуцсан Засгийн газрын гишүүд, “онцгүй” болтлоо цоллуулах болсон Улсын онцгой комиссын удирдлагууд өнгөрсөн хугацаанд юу хийж амжуулсныг аваад үзье. КОВИД-ын тухай урт нэртэй хууль гарснаар УОК тэргүүтэй эрүүл мэндийн салбарын удирлагууд ямар ч тендер, сонгон шалгаруулалтгүйгээр бараа бүтээгдэхүүн худалдан авч эхэлсэн. Улмаар зах зээлийн ханшаас хэт өндөр үнэтэй маск бээлий дагасан хэл ам тасраагүй. Үүнд нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын дарга эмэгтэй “Бид угаасаа КОВИД-ын хуулиар шууд худалдан авах эрхтэй. Та нарт мэдэгдэх албагүй” гэх хариулт өгснөөр цэг тавьсан. Ийнхүү хуулиар КОВИД-той холбоотой төсвийн худалдан авалтыг хяналтгүй болгосон хэрэг. Үр дүнд нь өнөөдөр  аппаратнаас вакцин, эмнэлгийн орноос оношлуур хүртэл бүхий л зүйл дээр хүрэлцээгүй гээд сууж байгаа.  Уг нь өнгөрсөн онд улсын төсөв батлах үед нийт иргэдээ вакцинжуулах хөрөнгө суулгачих бүрэн боломж байсан юм билээ. Хар тооцоо гарахад 120 гаруй сая ам.доллароор Монгол Улс бүх насанд иргэнээ бүрэн вакцинжуулаад, цаана нь нөөц бүрдүүлэх боломж гэгдэж байгаа. Гэтэл сайд дарга нар амьсгалын аппарат, вакцин авчих мөнгөөр усан оргилуур барьж, шинэ эмнэлгийн дайны мөнгөөр музей шинэчлэх шийдвэр гаргасан. Энэ нь монгол хүний дархлаа юм гэсэн. Хариуцлагагүйн эмгэнэл.

Энэ хугацаанд дөрвөн ч удаа хөл хорио тогтоогоод амжсан. “Хамгийн сүүлийн”-х гэгддэг хөл хорио хоёрдугаар сард байсан бөгөөд нийслэлийн бүх өрхөөс шинжилгээ авахад 15 хоног үрсэн. Тэр нь үр дүнгээ өгөөгүй учраас одоо дөрөв дэх хөл хорио үргэлжилж байна. Энэ удаад бас үр дүнгээ өгөх нь юу л бол. Харин энэ бүх хугацаанд Улсын онцгой комисс эргэж буцсан, тооцоо судалгаагүй, хэлбэр төдий арга хэмжээ авч ирснийг өнөөдрийн нөхцөл байдал илтгэж байгаа. Бас л хариуцлагагүйн эмгэнэл. Хариуцлагын асуудал нэхэгдэхээр “Дэлхий нийтээрээ өвчний өмнө хөл алдаж, олон сая хүн үхэл хагацал үзэж байгааг монгол хүн ч тойрохгүй. Энэ биднээс шалтгаалах асуудал биш. Тэрний оронд та нар маскаа сайн зүүгээд, гэртээ бай” хэмээн загначихдаг сайд, дарга нар олширсон.

УОК-ын хувьд бараг дэлхий нийтийн жишгийн дагуу монгол хүн ч үзэх юмаа үзэх ёстой гэж хэлэх нь холгүй байгаа. Үрсэн хөрөнгө мөнгө нь ч тоймоо алдсан.  Түрүүн дурдсан Нэг өрх-нэг шинжилгээнд гэхэд л 30 тэрбум төгрөг цацсан  байдаг бол Засгийн газар өндөржүүлсэн бэлэн байдал зарласан сүүлийн жил гаруй хугацаанд 20 гаруй их наяд төгрөгийн эрүүл мэнд, эдийн засаг дэмжих хөтөлбөр  хэрэгжүүлээд байгаа. Эдгээр дунд яг өвчнөөс хамгаалж үр дүнгээ өгсөн арга хэмжээ маш цөөхөн гэдгийг өнгөрсөн хугацаанд Монголд орж ирсэн бүх вакцин тусламжийнх нь байгаагаас харж болно. Тэдгээр гэрээ хэлэлцээрийг нь огцроод явсан Засгийн газрынхан бэлдээд үлдээчихсэн. Түүнээс хойш Монголын төр гаднаас вакцин худалдан авч иргэдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалахын оронд монгол хүний үнэ цэнийг 300 мянган төгрөгөөр тогтоосон. Үндсэндээ эрх баригчдын өмнө иргэдээ вакцинжуулж эрүүл мэндийг нь хамгаалах уу, эсвэл бэлэн мөнгө бялуу хэлбэрээр тараан баярлуулах уу гэдэг улс төрийн сонголт ирсэн л дээ. Гэвч энэ хоёр хувилбараас хамгийн мууг нь сонгосноор Улаанбаатар хотын насанд хүрсэн иргэдийн тэн хагас нь өнөөдөр вакцины хоёр дахь тунгүй сууж байна.

Ийнхүү иргэдэд ирсэн 300 мянгын дэмжлэг үнэн хэрэгтээ эрх баригчдад улс төрийн дэмжлэг болсон юм шиг байгаа юм.  Монголын гурван сая гаруй иргэн бүгд нийлээд ганцхан их наяд төгрөг хойно. 
 

Эх сурвалж: ӨГЛӨӨНИЙ СОНИН