З.Цэгмид: Эрэгтэй хүүхдийг 13 нас хүрэхээс нь өмнө хөвч таслах хагалгааг хийдэг

Хөвч таслах мэс заслын талаар мэдээлэл хомс байдаг. Тэгвэл хөвч таслах мэс ажилбарын талаар “Гарьд манлай ”эмнэлгийн зөвлөх эмч З.Цэгмидээс тодрууллаа.

-Эрэгтэй хүний бэлэг эрхтний хөвч таслах хагалгааны талаар тайлбарлавал?

-Эрэгтэйчүүдийн хөвч таслах хагалгааг Circumcision гэдэг. Эрхтнийх арьсыг тойруулан авч хийдэг хагалгаа ч гэж хэлж болох юм. Circum гэдэг нь хөвч таслах гэсэн утгатай үг. Шашны зан үйлтэй холбоотой юм л даа, лалын шашинтнуудаас гаралтай ч гэдэг. Хожим үүнийг америкчууд олон сая доллар зарцуулан судалж, зөв гэдгийг нотлоод, энүүнийг зохицуулсан хуультай болж, хэрэгжүүлж эхэлсэн. Хуулиндаа ч оруулсан байдаг. Дэлхийн хөгжилтэй улс орнуудад хийгддэг юм. Хүүхдийг том болсон хойно нь ч хийж болдог. Улсаас мөнгийг нь гаргаад хийдэг газрууд ч бий. Хүүхдийг нярай байх үед нь ийм хагалгаа хийвэл бүр сайн. Хөвч таслах ажиллагааг Африк, Араб зэрэг орнуудад энгийн, гэрийн нөхцөлд ч хийдэг. Ямар ч сөрөг нөлөө үзүүлдэггүй. Өөрөөр хэлбэл, эр бэлэг эрхтний хөвч таслах мэс засал нь ямар нэг хүндрэл учруулдаггүй.

Хөвч таслах буюу circumcision хагалгаа хийлгэснээр гэр бүлийн бэлгийн ариун цэвэр сайжирна. Харин бэлгийн үйл ажиллагаанд өчүүхэн ч өөрчлөлт орохгүй. Хөвч таслах хагалгаа хийлгэснээр эмэгтэй хүний үтрээний үрэвсэл, умайн хүзүүний хорт хавдар тусахгүй магадлалыг нэмэгдүүлдэг гэж үздэг. Сахарын өвчтэй хүмүүсийн эрхтний арьс хагарч битүүрэх магадлал маш өндөр тул энэ хагалгааг заавал хийлгэх хэрэгтэй.

- Хөвч тасалснаар ямар холбогдолтой байх уу?

– Энэ хагалгаа нь бага насанд хийхэд нөхөн үржихүйн эрхтний хэмжээнд эерэг нөлөө үзүүлэх ач холбогдолтой.  Насанд хүрэгсэд энэ хагалгааг хийх нь мөөгөнцрийн өвчин, арьс язрах буюу фимоз өвчин, мөөгөнцөр-бактерийн хавсарсан үрэвсэл өвчнөөс сэргийлнэ. Мөн эмэгтэйчүүдийн үтрээний үрэвсэл өвчнөөс урьдчилан сэргийлдэг учраас эмэгтэйчүүдэд ч ач холбогдолтой.

Эрэгтэй хүний эр бэлэг эрхтний урд арьсанд чийглэг орчин үүсч мөөгөнцөр-бактер дархлаа суларсан үед ихээр үржиж янз бүрийн үрэвсэлт өвчин үүсгэдэг ба энэ хөвч таслах (circumcision)  хагалгааг хийлгэснээр эдгээр өвчнөөс урьдчилан сэргийлж чаддаг ач холбогдолтой.

Энэ хагалгааг хийлгэснээр түрүү булчирхайн өвчин, шээсний сүвийн үрэвсэлт өвчин, төмсөг хавдах өвчин, төмсөгний дайвар үрэвсэх өвчин, түрүү булчирхайн уутанцарын үрэвсэлт өвчнөөс урьдчилан сэргийлдэг ач холбогдолтой.

Энэ хагалгаа нь ач холбогдлоорoo нэгэнт батлагдсан учраас олон оронд хийгддэг. Ер нь бэлгийн үйл ажиллагаа хоёр төмсөгнөөс ялгардаг эр бэлгийн гормоны үйлчлэлээр зохицуулагддаг учраас энэ хагалгаа бэлгийн үйл ажиллагаанд ямар ч хамааралгүй. Харин хоёр төмсөгийг хагалгаагаар авбал бэлгийн үйл ажиллагаа бүрэн зогсдог. Эр бэлэг эрхтэн хөвчрөхөд арьсны судаснууд оролцдоггүй, харин нэлээд гүнд байдаг артерийн судас оролцдог юм.

- Хөвч таслах мэс заслыг хэдэн насанд хийлгэвэл зохилтой вэ?

- Хуультай газар бол хуулиараа л болно. Тухайлбал, АНУ-д төрөхөд нь асууж байгаад төрөх тасагт авчихдаг. Хэрвээ хүүхдийн эцэг эх нь хөвчийг нь таслуулахгүй ээ гэвэл тасалдаггүй. Төрснөөс нь 1-2 сарын дараа ч хийлгэж болно.

Эрэгтэй хүүхдийг 13 нас хүрэхээс нь өмнө хөвч таслах хагалгааг хийдэг. Яагаад гэвэл 13 наснаас эрэгтэй хүүхдийн гармон илүү хөгждөг бөгөөд түүнээс нь өмнө хийдэг. 13 наснаас өмнө хийдэг нь эрхтний хэмжээ дамжаанд нөлөөлдөг.   Практик дээр бол ихэнх улсуудад 5-8 насанд хийдэг.

- Бага насанд нь ингээд хөвч тасалчихаар туxайн хүүхдийн зүрхийг нь үхүүлчихгүй юу?

– Хагалгаа бол нэг их мэдэгдэхгүй ш дээ. Манай дээр таван настай хүүхдүүд ордог л доо. Эхний хатгалт бол шумуул хазах дайны л ордог. Тэрнээс цааш юу ч мэдэхгүй. Хүүхэд жоохон байх тусмаа хэсгийн мэдээ алдуулалт сайн авдаг.  Зарим нь бүүр унтаж байгаад л гараад явдаг.

- Хөвч тасалчихаар бэлэг эрхтэн сул болчихдог гэсэн яриа байдаг?

– Бэлэг эрхтэн хөвчрөх, чангарахтай гадна талын арьс ямар ч хамаагүй. Тийм үндэслэл байхгүй.  Хэрвээ тийм байсан бол хагалгааны өмнө санамж бичиг өгдөг.  Яагаад гэвэл  хөвчрөөд ирэхээр бэлэг эрхтэн цусаар дүүрдэг. Харин бэлэг эрхтний гадна талын энэ судаснууд дүүрдэггүй, эд нар арьсаа тэжээдэг судас.

- Хөвч тасалсан тохиолдолд ямар гам хэдий хугацаанд барих ёстой байдаг вэ?

– Насанд хүрсэн хүн хөвч таслуулах хагалгаа хийлгээд, шарх нь эдгээгүй байхад бэлгийн ажил хийхэд цус алдах эрсдэлтэй. Цус алдахаас өөр эрсдэлгүй.  Нэг сар бэлгийн ажил хийхгүй байхыг зөвлөдөг.

- Эрхтэн томруулах ажиллагааны талаар?

– Эр бэлгийн эрхтний үйл ажиллагааг 90 нас хүртэл явагдах боломжтойг анагаах ухаан тогтоосон байдаг. Энэ эрхтэнд зарим оронд хиймэл махаар ороож томруулах, хувь хүний өөхийг авч шахах ажилбар, мөн янз бүрийн цагираг, суулгац зэрэг гадны биет мэс заслаар хийсэн ч үйл ажиллагаа нь хэвийн байдаг онцлогтой. Харин вазелин, нүдний гель зэргийг томруулах зорилгоор шахаж огт болохгүй. Учир нь халдвар орох аюултай, шимэгддэггүй, нарийн судаснуудыг дарж үхжил үүсгэдэг. Мөн хатуурч яваандаа хагарч хүндрэл гардаг. Хүний арьсанд зарим оронд нүүрний гоо сайханд хэрэглэдэг, тодорхой хугацаанд шимэгдсэн бодисуудыг шахаж томруулахад аюулгүй гэж үздэг. Зарим хүмүүс эрт дур ханах өвчнөө эмчлэхэд хөвч таслах хагалгаа тус болдог гэж андуурдаг. Энэ өвчин мэдрэлийн ширхгийн хэт мэдрэг байдал үүссэнээс болдог учраас мэдрэл таслах хагалгаагаар эмчлэгддэг.

- Тодруулга өгсөнд баярлалаа.  

Манай улсын хувьд хөвч таслах хагалгааг улсын болон хувийн эмнэлгүүдэд хийдэг байна.  Насанд хүрсэн эрчүүдийн хувьд ариун цэвэр сахих зорилгоор хийлгэдэг ажээ.