Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлалтай холбоотой нийтлэг асуулт-хариулт

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоолгоход эхлээд хаана хандах вэ?

Та харьяа аймаг (дүүрэг)-ийн сум (өрх)-ийн Эрүүл мэндийн төв, Нэгдсэн эмнэлэг, Бүсийн оношилгоо эмчилгээний төвд хандан эмчийн үзлэг, оношилгоо, шинжилгээнд хамрагдсанаар, хөдөлмөрийн чадвар алдалт тогтоолгох эсэх саналыг тухайн эрүүл мэндийн байгууллагын харьяа Эмнэлэг хяналтын комисст хүргүүлнэ.

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг шинээр тогтоолгохын өмнө хэдий хугацаанд эмчийн хяналтад байх вэ?

3-6 сарын хугацаанд эмчийн хяналтад эмчлэгдэж, өвчний онош, явц, хүндрэл, өвчтөний биеийн байдлаас хамаарч хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа шинээр тогтоолгох эсэх асуудлыг шийдвэрлүүлнэ. 

Ажил хөдөлмөр эрхэлдэг иргэн (даатгуулагч) хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоолгож болох уу?

Ердийн өвчний үед 90 хоног, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин, хорт хавдар, сүрьеэ өвчнөөр өвчилсөн тохиолдолд 180 хоногийн хугацаанд төрөлжсөн мэргэжлийн эмчийн хяналтад хянагдсаны дараа өвчний онош, явц, хүндрэл, өвчтөний биеийн байдлаас хамаарч хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг шинээр тогтоолгож болно. 

Ямар өвчтэй хүн хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоолгох вэ?

Тухайн  өвчний үе шат, хүндрэл, өвчтөний биеийн байдлаас хамаарч Эрүүл мэндийн сайд, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдын 2017 оны “Даатгуулагч (иргэн)-ийн хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг тогтооход баримтлах өвчний жагсаалт, хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь хэмжээ, хугацааг шинэчлэн батлах тухай” А/39, А/12 дугаар хамтарсан тушаалд заасан өвчний жагсаалтын дагуу хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг тогтооно. 

Ямар болзлыг хангасан хүн нийгмийн даатгалын сангаас тахир дутуугийн тэтгэвэр авдаг вэ?

Нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нийтдээ 20-оос доошгүй жил, эсхүл тахир дутуу болохын өмнөх 5 жилийн 3 жилд нийгмийн даатгалын шимтгэлийг төлсөн тохиолдолд ердийн өвчин, ахуйн ослын улмаас хөдөлмөрийн чадвараа 50-аас доошгүй хувиар алдаж тахир дутуу болсон бол тахир дутуугийн тэтгэврийг Нийгмийн даатгалын сангаас тогтоолгон авч болно. Дээрх шимтгэл төлөх хугацааг хангаагүй тохиолдолд нийтдээ 3-аас доошгүй жил тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлсөн байвал шимтгэл төлсөн нийт хугацаандаа ногдох тахир дутуугийн тэтгэврийг хувь тэнцүүлэн авна.

Дээрх 2 болзлыг хангаагүй бол Нийгмийн халамжийн сангаас тахир дутуугийн тэтгэвэр авна.

Хэдэн хувиар хөдөлмөрийн чадвар алдсан тохиолдолд тахир дутуугийн тэтгэвэр авах эрх үүсэх вэ?

Ердийн болон ахуйн ослын улмаас хөдөлмөрийн чадвараа 50-аас доошгүй хувиар, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний улмаас хөдөлмөрийн чадвараа 40-өөс доошгүй хувиар алдсан тохиолдолд тахир дутуугийн тэтгэвэр авах эрхтэй.

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг хэдэн хувиар тогтоолгосон тохиолдолд хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдсан гэж үзэх вэ?

Хөдөлмөрийн чадвараа 70 буюу түүнээс дээш хувиар алдсан бол бүрэн алдсан, хөдөлмөрийн чадвараа 50-69 хувиар алдсан бол хагас (хэсэгчлэн) алдсан гэж үзнэ.

Нийгмийн даатгалын сангаас тахир дутуугийн тэтгэвэр тогтоолгоход ямар баримт бичгийг бүрдүүлэх вэ?

Иргэний үнэмлэх, нийгмийн даатгалын дэвтэр, хөдөлмөрийн дэвтэр, даатгуулагч 1995 оноос өмнө ажилласан хугацаандаа авсан хөдөлмөрийн хөлснөөс тэтгэвэр тогтоолгохыг хүсвэл хөдөлмөрийн хөлсний тодорхойлолт, Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комиссын шийдвэр, үйлдвэрлэлийн осол, хурц хордлогоор хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь хугацаа тогтоолгосон бол тухайн аймаг (дүүрэг)-ийн болон байгууллагын үйлдвэрлэлийн ослын комиссын тогтоосон акт (мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагчаар баталгаажсан байх, хөдөлмөрийн нөхцөлийн тодорхойлолт, анх ажилд орох үеийн эрүүл мэндийн үзлэгийн хуудас, амбулаторийн карт (хүүхэд наснаас эхэлсэн)) зэрэг баримт бичгийг бүрдүүлнэ.

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг шинээр тогтоолгоод Нийгмийн даатгалын хэлтэс (тасаг)-т баримт бичгийг өгснөөс хойш хэд хоногийн дотор тахир дутуугийн тэтгэврийг тогтоох вэ?

Нийгмийн даатгалын байгууллагад иргэн (даатгуулагч) 14 хоногийн дотор  баримт бичгийг бүрдүүлж өгсөн байна. Нийгмийн даатгалын байгууллага  баримт бичгийг хүлээж авснаас хойш 30 хоногийн дотор тахир дутуугийн тэтгэврийг тогтооr шийдвэрлэнэ.

Ажилд ороод нэг сар болоод үйлдвэрлэлийн осолд орсон бол тахир дутуугийн тэтгэврийг авах боломжтой юу?

Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлж ажилласан хугацааг үл харгалзан, үйлдвэрлэлийн ослыг тогтоосон акт болон Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комиссын шийдвэрийг үндэслэн, Үйлдвэрлэлийн осол мэргэжлээс шалтгаалах өвчний даатгалын сангаас тахир дутуугийн тэтгэвэр тогтоолгох боломжтой.

Өвчний заалтын хугацаа дууссан гээд хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг цуцалдаг. Энэ ямар учиртай вэ?  

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг тогтооход баримтлах өвчний жагсаалтад заасан хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг хянах хугацааг үндэслэн “Заалтын хугацаа дууссан” шалтгаанаар хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь хугацааг цуцалж болно. Тухайлбал: 10.19 дүгээр заалтаар “Дунд чөмөгний гандан хэсгийн хугарал (бороо удааширч хөлийн явах гишгэх үйл ажиллагаа алдагдсан)”-ын үед хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг “2 хүртэлх жил” гэж заасан байдаг. Энэ нь 2 жил хянаад хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг цуцална гэсэн үг юм.

Бүх сумдад нүүдлийн хурлыг хийх боломж байдаг уу?

“Нүүдлийн хурал зохион байгуулах заавар”-т “Сум дундын эмнэлэг болон 1 дүгээр зэрэглэлийн Сумын эрүүл мэндийн төвийг түшиглэн зохион байгуулна” гэж заасан байдаг тул сум бүрт нүүдлийн хурал хийх боломжгүй.

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг ямар хугацаанд сунгуулах вэ?

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь хугацаа дуусахаас өмнө буюу хойно 14 хоногийн дотор хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг сунгуулах боломжтой.

Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комиссын хурлаар ороход 450 төгрөг авдаг. Энэ ямар учиртай вэ?

НДЕГ-ын даргын тушаалаар хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоосон акт, шийдвэрийн хуудасны төлбөр 450 төгрөгийг иргэдээс авдаг.

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг сунгуулахын тулд хяналтын эмчээс гадна өөр төрөлжсөн мэргэжлийн эмч нарт үзүүлэх шаардлагатай юу?

Эмчлэн эрүүлжүүлэх төлөвлөгөө, явцын хяналтын дагуу төрөлжсөн мэргэжлийн эмчид үзүүлж, холбогдох оношилгоо, шинжилгээг зайлшгүй хийлгэх ёстой.

Ял эдэлж байгаа ялтан хоригдохоосоо өмнө хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоолгосон бол сунгуулж болох уу?

Болно. Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайд, Эрүүл мэндийн сайдын хамтарсан 2016 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А/243, А130  А/25 тоот “Зааварт өөрчлөлт оруулах тухай” тушаалын 1.1-т ...шүүхээр ял эдэлж буй ялтны ХЧА-ыг шинээр тогтоохгүй ба зөвхөн урьд тогтоолгосон ХЧА-ын хувь, хугацааг сунгах эсэх асуудлыг тухайн хорих байгууллагын харьяа аймаг /дүүрэг/-ийн Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комисс шийдвэрлэнэ... гэж заасны дагуу хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг сунгана.

Гадаадад удаан хугацаагаар амьдарч байгаа Монголын иргэншилтэй иргэн Монголдоо хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг сунгуулах боломжтой юу?

Тухайн орны Эрүүл мэндийн байгууллагын тодорхойлолтыг баталгаажсан орчуулгын төвөөр орчуулсан орчуулга болон тус улсад суугаа манай улсын Элчин сайдын яамны тодорхойлолт, бусад бичиг баримтын хамт харьяа аймаг (дүүрэг)-ийн Нийгмийн даатгалын хэлтсийн дэргэдэх Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комисст хандан хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацааг сунгуулж болно.

Багш мэргэжилтэй, шуугианаас болоод чих дүлийрэлттэй болсон. Ажлаа өөрчлөх гэхээр албан ёсны шийдвэрээ авч ир гэсэн, хаанаас авах вэ?                                                                                                                   

Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комиссын хурлаар орж хөдөлмөрийн нөхцөл сольсон шийдвэр гаргуулан эрүүл мэнддээ таарч тохирох ажил хийж болно.

Ажил хөдөлмөр эрхэлдэг иргэн (даатгуулагч) Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комиссын хурлаар орж ажлын цаг хорогдуулсан шийдвэр гарсан тул цалинг бүтэн олгох уу?

Хөдөлмөрийн хуулийн 67 дугаар зүйлийн 67.2 дахь заалтад ...хорогдуулсан цагийг бүтэн ажилласнаар тооцож олгоно... гэж заасан байх тул Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комиссын шийдвэрийг үндэслэн ажилласан цагийн хөлсийг бүтнээр тооцож олгоно.

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоолгон тахир дутуугийн тэтгэвэр авч өөртөө тохирсон ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүн  хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоолгосон тухайн өвчнөөрөө хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж авч болох уу?

Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоолгон тахир дутуугийн тэтгэвэр авч байгаа тухайн өвчний оношоор хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж авах боломжгүй.

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗРЫН ДЭРГЭДЭХ

ЭМНЭЛЭГ ХӨДӨЛМӨРИЙН МАГАДЛАХ ТӨВ КОМИСС