Узбекистан | Уран болон ховор металл олборлолтоор тэргүүлэгч улс

Узбекистан, Монгол Улсын хооронд геологийн судалгаа болон уул уурхайн салбарын хамтын ажиллагааны шинэ үе шат

Узбекистан: Уран болон ховор металл олборлолтоор тэргүүлэгч улс

Узбекистан нь уран, алт, зэсийн олборлолтоор дэлхийн тэргүүлэгчдийн нэг болсон. 2022 онд 3,300 тонн уран үйлдвэрлэсэн нь дэлхийн нийт олборлолтын 7 хувийг эзэлж, үйлдвэрлэлээрээ дэлхийд 5-д эрэмбэлэгджээ. Батлагдсан ураны нөөц нь 130 мянган тонноос давсан, 2030 он гэхэд ураны олборлолтыг 3 дахин нэмэгдүүлэх зорилт тавьсан.

Уран олборлох салбарын гол тоглогч нь төрийн өмчит "Навоиуран" компани бөгөөд ураныг газрын гүнд шингээх (in-situ leaching) дэвшилтэт технологи ашиглан үр ашигтайгаар олборлодог.

"Навоиуран" нь 2019 онд Францын Orano компанитай хамтран Жэнгэлди ордыг хөгжүүлэх “Нурликум майнинг” хамтарсан компани байгуулсан. Мөн Хятадын үндэсний ураны корпораци (CNUC), Хятадын ерөнхий цөмийн эрчим хүчний корпораци (CGNPC)-тай хамтран ажиллах гэрээ байгуулжээ.

Узбекистаны "Навои уул уурхайн металлургийн комбинат" (NMMC) нь Төв Азийн хамгийн том алт олборлогч байгууллага бөгөөд экспортын гол хэсгийг бүрдүүлдэг. "Алмалык уул уурхайн металлургийн комбинат" ХК (AMMC) нь зэс, хар тугалга, цайр, ховор элемент олборлодог.

Узбекистан, Монголын хамтын ажиллагааны хөгжил

Узбекистан ба Монгол Улсын харилцаа хурдацтай өргөжин, уул уурхайн салбар дахь хамтын ажиллагаанд бат бөх суурь тавигдаж байна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Узбекистанд айлчлах үеэр эдийн засаг, улс төрийн харилцааг бэхжүүлэх олон гэрээ байгуулсан. Үүний нэг нь Ташкент–Улаанбаатар хот хооронд шууд нислэг хийх бөгөөд энэ нь бизнесийн харилцааг хөнгөвчлөх, худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхэд түлхэц өгнө. Ойрын үед Узбекистаны Ерөнхийлөгч Шавкат Мирзиёев Монгол Улсад айлчилж хамтарсан төслүүд хэрэгжүүлэх шинэ боломжуудыг нээх болно.

Хоёр улс геологийн хайгуул болон уул уурхайн салбарт онцгой анхаарал хандуулж байна. Уран, алт, зэс зэрэг арвин баялагтай Монгол Улс нь уул уурхайн салбар дахь хамтрагчдаа төрөлжүүлэх эрмэлзэлтэй бөгөөд туршлага, технологийн чадамжтай Узбекистан нь төгс тохирох түнш юм. Узбекистаны тал Монгол Улсад геологийн хайгуулын төслүүд, тэр дундаа уран, алт, зэс зэрэг ашигт малтмалын хайгуул, олборлолтын ажилд идэвхтэй оролцох өндөр боломжтой.

"Навоиуран"-ы үүрэг, хамтын ажиллагааны хэтийн төлөв

“Навоиуран” компани Монгол Улсад уран олборлолтод идэвхтэй оролцохоор төлөвлөж, арвин туршлага болон дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх болно. Узбекистанд амжилттай хэрэгжиж буй газрын гүнд шингээх аргыг нэвтрүүлэхээс гадна Orano болон CNUC зэрэг олон улсын түнштэй хамтран боловсруулсан геологийн шинэ аргачлалуудыг ашиглана. Мөн "Навои уул уурхайн металлургийн комбинат" (NMMC) нь алт, зэс зэрэг бусад ашигт малтмалын төслүүдэд оролцох боломжийг судалж байна.

Геологийн хайгуул болон уул уурхайн салбар дахь хамтын ажиллагаа нь харилцан ашигтай, туршлага солилцоонд суурилсан амжилттай түншлэлийн үлгэр жишээ болох боломжтой. Уран олборлолтын тэргүүлэгч “Навоиуран” компани нь Монголын уул уурхайн салбарыг хөгжүүлэх, хоёр улсын эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих, дэлхийн ашигт малтмалын зах зээлд байр суурийг нь бэхжүүлэхэд томоохон хувь нэмэр оруулахад бэлэн байна.

Гадаадад үйл ажиллагаа явуулах зорилгоор байгуулагдсан "Uzbek Overseas Geology" ХХК

Узбекистаны Сайдын танхимын тогтоолыг хэрэгжүүлэх хүрээнд “Uzbek Overseas Geology” ХХК нь “Узбекистан Геологийн Хайгуул” ХК болон “Узгеофизика” ХК-ийн ивээл дор байгуулагдаж, гадаад улс орнуудад хайгуулын ажлыг зохион байгуулах үндсэн чиг үүрэгтэй болсон.

Энэ хүрээнд 2025 оны зургаадугаар сарын 5–13-ны хооронд "Uzbek Overseas Geology" ХХК болон “Навоиуран” ТӨҮГ-ын төлөөлөгчид Монгол Улсад айлчилж, төлөвлөсөн ажлуудаа амжилттай хэрэгжүүллээ.

Тодруулбал, “Uzbek Overseas Geology” ХХК-ийн Улаанбаатар дахь төлөөлөгчийн газрын бүртгэлийн баримт бичгийг монгол хэлээр бэлтгэж, Монголын талд хүлээлгэн өгчээ.

Мөн тус төлөөлөгчийн газрын байр сонгогдож, түрээсийн гэрээ байгуулсан.