Гандантэгчэнлин хийдэд Ганжуурын эш лүнгийн хурал эхэлнэ

Монголын Бурхан шашны төв Гандантэгчэнлин хийдийн Батцагаан дуганд гурав дахь жилдээ Ганжуурын эш лүнгийн хурал удахгүй эхлэх гэж байна. 2023 онд 45 хоногийн турш 2024 он буюу өнгөрсөн жилд 60 хоног Ганжуурын эш лүн хайрласан билээ. Хоёр сар орчим хугацаанд үргэлжилсэн энэхүү сайхан номын үйлст лам хуврагууд төдийгүй бурхан шашинтан олон хүмүүс ажил албаныхаа зав зайгаар идэвхийлэн сууж, сонсож, хуралд даган баясаж байсан.

Энэхүү Эш лүнгийн хурал номын томоохон ажлын утга учир, агуулга ач холбогдлын талаар Гандантэгчэнлин хийдийн дэд хамба С.Гантөмөр гавжаас тодруулсан юм  Тэрбээр хэлэхдээ:

-Төвөд, Монголд дэлгэрсэн Буддизмын гол судлагдахуун бол бурхан багшийн Ганжуур хэмээх том хөлгөн судар юм. Ганжуур гэдэг  бол “зарлигийн хөрвүүлэг” гэсэн утгатай төвөд үг. Бурханы зарлиг сургаалийн хөрвүүлсэн хэлбэр гэж ойлгож болно. Ганжуур бол 100 гаруй боть байдаг.

Бурхны ном сургаалд тухайн номын аман дамжлага гэж байдаг. Түүнийг Төвөдөөр “лүн”, Монголоор “Эш” гэж хэмээдэг ба хамгийн эхэнд авдаг. Өөрөөр хэлбэл, Эш-лүн авна гэдэг нь аман дамжлага хүртэнэ гэсэн үг. Хамгийн эхлээд бүх үгийг нь дамжуулдаг гэсэн үг. Багшийн үгүүдийг нэг ч үг алдалгүй сонсож авна. Заавал утгыг ойлгох албагүй. Энэ дамжлагыг нь ганжуурын лүн хүртээх гээд байгаа юм.

Ганжуурын лүн хүртээдэг уламжлал Монгол оронд их байсан. Ганжуурын лүн хүртэж байсан Монгол лам нарын тэмдэглэл их олдож байгаа. Тэдгээрт Монгол оронд лүн дамжиж орж ирсэн тухай хийгээд  өөрийн ямар ямар багшаас энэ лүнг хүртэж байсан тухайгаа тэмдэглэж, түүндээ зөвхөн дамжлагаа тэмдэглэхээс гадна, тухайн ботийн утга санааг тусгасан дэлгэрэнгүй тэмдэглэлүүд байдаг. Олон жил тасарсан уламжлал сэргэж 90 жилийн дараа Ганжуур судрын аман дамжлага хайрлах сайхан ажил сэргэж байгаа ба олон Монгол лам нар эш лүн авч буй тул энэ уламжлал цааш тасрахгүй явах байх аа гэв.

-Ганжуурын энэхүү ном хэдэн аймаг савд хуваагддаг вэ?

-Энэхүү Ганжуурын судрууд нь

1. Винайн аймаг сав,

2. Ширчин буюу Билгүүний чанадад хүрэхүй,

3. Гонзог буюу Чухаг дээдийн давхарлага,

4. Парчэн буюу Бурхны агуу их эрдэм,

5. Домэн буюу олон судрын эмхэтгэл,

6. Ниндай буюу Гаслангаас нөгчихүй судар,

7. Жүд буюу Тантарын ном гэж долоон аймаг савд хуваагддаг.

-Энэ жил хэд дэх нь явж байгаа вэ?

-Хамгийн эхний Винайн аймаг бол 13 ботьтой, тэр нь ноднин дүүрсэн. Ширчин буюу Билгүүний чанадад хүрэхүйн аймагт 21 боть бий, түүний долоон боть ноднин яваад энэ жил бусдыг нь гүйцээсэн. Гонзог буюу Чухаг дээдийн давхарлага зургаан боть бий, эдгээр нь гүйцсэн. Парчэн  зургаан боть мөн гүйцсэн, Домэнгээс энэ жил хоёр боть унших гэж байна. Тэгээд Домэн бол нийт 31 боть бий. Тэр бол дараа жил бүтэн яваад дүүрэн байх. Түүний дараа жил Жүд рүү орох байх. Тэгэхээр энэ Ганжуурын эш лүн дахиад хоёр жил хагас үргэлжлэх болов уу гэж бодож байна.

-Ганжуурын лүнг сонсох нь яг ямар ач холбогдолтой байдаг вэ?

-Эш лүн сонсох нь маш их ач холбогдолтой юм. Ямарваа нэгэн номын эш лүнг авна гэдэг бол аман дамжлагаар тухайн номын шидийг авч байна гэсэн үг. Тухайлбал, Тарнийн эш лүнг авдаг шүү дээ. Тухайн тарнийн эш лүн авч тарнийг тоолох, аман дамжлагагүйгээр тарнийг тоолох маш их ялгаа байдаг. Тарнийн шид гэдэг бол аман дамжлагагүйгээр гардаггүй. Ямар нэгэн тарнийг цээжлээд уншаад байхад мэдээж тарни уншсаны буян хураана, гэхдээ тэр тарнийн шид бол дамжлагагүйгээр гарахгүй ээ гэж үздэг. Жишээлбэл, бид Алтангэрэл судрыг уншлаа гэхэд лүнтэй хүн унших, лүнгүй хүн унших хоёр өөрөө буян хураах нь адил боловч бусдад туслахад ялгаатай. Лүнтэй хүн уншаад өгөхөд машид тус болно гэж үздэг. Бурхан шашны талаас бол маш их тус эрдэмтэй зүйл юм. Тэрхүү чухал тус эрдэм нь юу вэ гэхээр бурханы шашинтай улс бид ганцхан төрөл биш дараа дараагийн төрөл дамждаг гэж үздэг. Хэзээ нэгэн цагт бодь сэтгэлийг үүсгээд их хөлгөний зам мөр рүү орохоор таван зам мөрийн хамгийн эхнийх болох чуулганы зам мөр гэж бий. Чуулганы мөр нь дотроо гурав хуваагддаг ба түүний дунд шат болох “Номын үргэлжлэлийн самади” гэдэг эрдмийг олдог гэдэг. Тэр нь өөрөөсөө алс хол байгаа, жишээ нь би энд байхад Энэтхэгт Далай багш ном тавихад тэрийг сонсож чадах тийм хэмжээний эрдэм олно гэж үздэг. Тэр эрдмийг олохоор зөвхөн энэ төрөлдөө биш урьд төрөлдөө лүнг нь авч байсан бүх номын үг нь оюун бодолд нь ургаад утга нь ойлгогдоно гэж байдаг. Тийм учраас энэ төрөлдөө Ганжуурын лүн хүртсэн хүн бол дараа төрөлдөө бодь сэтгэл үүсгээд явахаар Ганжуурынхаа бүх утгыг ойлгоно гэсэн үг гэлээ.

Ч.Зотол